އިސްމާއިލް ނަސީރު
ކޮންމެ ފަސް އަހަރަކުން އެއް ފަހަރު އަންނަ ވައުދުގެ ބޯވިލާގަނޑު އަޅުގަނޑުމެންގެ ބޯމައްޗަށް މިހާރު ވަނީ އަރައިފަ އެވެ. މިއީ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުން ރައްޔިތުންނަށް ވާނެ ވައުދުތަކާ ދޭތެރޭ ވިސްނަމުންދާ ދުވަސްކޮޅެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ދައްކާނެ މެނިފެސްޓޯތައް ތައްޔާރުކުރުމަށްޓަކައި ދިރާސާކުރަމުންދާ ދުވަސްކޮޅެވެ. މިހާރު ވެސް ބައެއް ޕާޓީތަކުން އެ މަސައްކަތް ވަނީ ފަށައިފަ އެވެ. ސިޔާސީ ބައެއް ވެރިން އެ ބޭފުޅުންގެ މެނިފެސްޓޯގައި ހިމެނޭނެ ބައެއް ވާހަކަތައް ދައްކަވަމުން ވެސް އެބަ ގެންދަވަ އެވެ.
އޭގެ ތެރެއިން އެއް ވާހަކަ އަކީ ރާއްޖެއިން ތެޔޮ ފެނޭތޯ މަސައްކަތްކުރައްވާނެ ވާހަކަ އެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ރިޔާސީ ޓިކެޓް ހޯއްދެވުމަށް ވާދަކުރައްވާ އަބްދުﷲ ޔާމީން އެހެން ވިދާޅުވުމާ އެކު ކުރީގެ ރައީސް މުހަންމަދު ނަޝީދު ވަނީ އެއަށް ރައްދު ދެއްވައިފަ އެވެ. ނަޝީދު ވިދާޅުވީ ދިވެހި ރައްޔިތުމީހާ ބޭނުންވެގެން އުޅެނީ ސަލާންޖަހަން ނުޖެހޭ ބޭސްފަރުވާއެއް ކަމަށާއި ދަރިންނަށް ރަނގަޅު ތައުލީމެއް ކަމަށެވެ. ގޭގެއަށާއި ރަށްރަށުން އެކަކު ވެސް، ތެޔޮ ބޭނުންވާ ވާހަކަ ބުނެފައި ނުވާ ކަމަށް ވިދާޅުވެ ނަޝީދު ވަނީ ޔާމީންގެ އެ ވައުދަށް މަލާމާތް ކުރައްވައިފަ އެވެ. ނަޝީދު ވިދާޅުވީ ތެދުފުޅެކެވެ؛ އެންމެން ވެސް ބޭނުން ވަނީ އަސާސީ ހިދުމަތްތަކެވެ. އެކަން ރައީސް ނަޝީދަށް ރަނގަޅަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވާއިރު އެމަނިކުފާނު ވެސް ވަނީ ރައްޔިތުން ވާވެއްދުމަށް ހިޔާލެއް ދޫކޮށްލައްވައިފަ އެވެ. އެއީ ހުޅުމާލެ އާއި މާލެ އަދި ވިލިމާލެ އާއި ގުޅިފަޅު ގުޅާލުމުގެ ހިޔާލެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށް ވަޒީފާއެއް ދެއްވާނެ ކަމުގެ ހިޔާލީފޮލާ އެވެ. ހަމައެއާ އެކު އެމަނިކުފާނު ވެވަޑައިގެންނެވި އަނެއް ވައުދަކީ ވެސް ވުމަށް ވުރެ ނުވުން ގާތް ވައުދެކެވެ. ރަށަކަށް މިދިޔަ އަހަރު ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅެއްގައި އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވީ ކިޔަވާ ކޮންމެ ކުއްޖަކަށް ކޮންމެ ދުވަހަކު ހެނދުނު ކިރުތައްޓަކާއި ދޮންކެޔޮވަކެއް ލިބުމަކީ އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމެއްގެ އަމާޒު ކަމަށެވެ.
މިބޭފުޅުން މިހެން ވާހަކަ ދައްކަވާއިރު ރޭ ގާސިމް އިބްރާހިމް ވަނީ އަނެއްކާ އަނެއް ވައުދުތަކެއް ވެވަޑައިގެންފަ އެވެ. ގްރޭޑް އަށަކުން މަތީގެ ކޮންމެ ކުއްޖަކަށް ލެޕްޓޮޕް ދިނުމުގެ ވައުދު ވެސް އޭގައި ހިމެނެ އެވެ. އެ ވައުދުތައް ހަގީގަތަކަށް ހަދަން ވެއްޖެ ނަމަ ގައުމުގެ ދަރަނި އިތުރަށް 100 ގުނަ ބޮޑުވާނެ ކަން ގައިމެވެ.
ރައްޔިތުން ބޭނުންވަނީ ބްރިޖްތަކެއް ނޫނެވެ. އެމީހުންގެ ދަރިންނަށް ދޮންކެޔޮވަކަކާއި ކިރު ތައްޓެއް ވެސް ނޫނެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއް ކުރުމަށް ވުރެ ވެސް ރާއްޖެ މާ ފަގީރެވެ. ރަށްރަށަށް ކަރަންޓް ލިބި އަނދިރިކަން ފިލުވާލުން މާ މުހިންމެވެ. ކިރުތައްޓަކާއި ދޮންކެޔޮވަކެއް ދިނުމަށް ވުރެ ކުދިންގެ އާންމު ސިއްހަތު، އާންމު ތައުލީމާއި އާންމު ހާލަތު ރަނގަޅު ކުރަން އެބަ ޖެހެ އެވެ. ބްރިޖްތަކަށް ވުރެ އާންމު ދަތުރުފަތުރު ކުރެވޭނެ ހެޔޮ، ދާއިމީ ގޮތްތަކެއް ހޯދުން ވެސް މާ މުހިންމެވެ.
ހަގީގަތުގައި ވެސް ސިޔާސީ ވެރިން މާ ބޮޑަށް ފޮނިކަނޑަނީ އެވެ. ވައުދު ވާ އިރު ކޮންމެ ބޭފުޅެއްގެ ސިކުނޑީގައި އޮންނަނީ މިއީ ސިންގަޕޫރު ކަމެވެ. އެކަމަކު ސިންގަޕޫރުގައި ވެސް އެކަހަލަ ގޮތަކަށް ހިލޭ އެއްޗެހިތަކެއް ބަހައެއް ނޫޅެ އެވެ. ބޮޑެތި ކަންކަމުގެ ހުވަފެންތައް މި ގައުމުގައި އެ ދައްކަވަނީ، ފަހަރެއްގައި އެ ވިދާޅުވާ ބޭބޭފުޅުންގެ ދިރިއުޅުން އާންމު ރައްޔިތުންނަށް ވުރެ ފާގަތި ވީމާ ކަމަށް ވެދާނެ އެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތު އޮތީ ނާޒުކު ފައްތަރެއްގަ އެވެ. އެ ވިދާޅުވާ ބްރިޖް މަތިން ދަތުރު ކުރުމަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ބަނޑުފުރާނަ މުއްތިކުރެވޭނެ ގޮތެއް އެބަ ހަމަޖައްސައިދޭން ޖެހެ އެވެ.
ސިއްހީ ހިދުމަތުގެ ފެންވަރު އޮތީ ގައުމުގެ މުޅި ބަޖެޓް އެއްފަހަރާ އެ ދާއިރާ އަށް ބަންޑުން ކޮށްލިޔަސް މައިތިރިކުރެވޭ ހިސާބެއްގައެއް ނޫނެވެ. ތައުލީމީ ހާލަތު އޮތީ އެއަށް ވުރެ އަދި މާ ދަށުގަ އެވެ. ވަޒީފާ ނެތް އެތައް ބައިވަރު ޒުވާނުންނެއް، މީހުންނެއް ރާއްޖޭގައި ގޮސް ހުސްވެގެން ދެކޮޅަށް ދުވަނީ އެވެ. މި ގައުމަށް ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ ޑޮކްޓަރުންނާއި ތަހުލީލީ ސާމާނު ބޭނުންވެ އެވެ. ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ ޓީޗަރުންނާއި ސްކޫލުތަކަށް ޒަމާނީ ސާމާނު ބޭނުންވެ އެވެ. ރަށްރަށުގައި ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ ފެރީ ނިޒާމެއް އޮތުން މުހިންމު އެބަ ވެ އެވެ. ބަލިތަކުން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި މާލެ އާއި ރަށްރަށުގައި އާންމު ސާފުތާހިރުކަން އެބަ ރަނގަޅު ކުރަން ޖެހެ އެވެ. ކުނި ނައްތާލުމަށް ރަނގަޅު ޕްލޭންތަކެއް ހެދެން އެބަ ޖެހެ އެވެ. ސާފު ބޯފެން ލިބޭނެ ގޮތްތަކެއް އެބަ ހަމަޖައްސަން ޖެހެ އެވެ. ވާރޭ ނުވެހެންޏާ ފެން ނުލިބިގެން ފެން ނުބޮއި އެބަ ތިބެން ޖެހެ އެވެ. ފާހާނާ ކުރުމުގެ ނިޒާމު ބައެއް ރަށްރަށުގައި އަދިވެސް އޮތީ މީގެ އެތައް އަހަރެއް ކުރީގެ ހާލަތުގަ އެވެ.
މަސްވެރިކަން ދަށްވެ އާއިލާތަކުގެ ދަރަނި ވަނީ އިންތިހާ އަށް މައްޗަށް ގޮސްފަ އެވެ. ރަށެއްގައި ވެސް، އެންމެ ކުޑަވެގެން މާލޭގައި ވެސް ކުޑަކުދިން ކުޅެލާނެ އެކަށީގެންވާ ޕާކެއް އޮތީއެއް ނޫނެވެ. ކުށްކުރުމުގެ ރޭޓް މަތިވެ ކުށްތަކަށް އަރައިގަތުން އޮތީ ހައްދުން ނައްޓައިފަ އެވެ. އާންމު ވިޔަފާރިތައް އޮތީ އެހާ ދަށުގަ އެވެ. މުދަލުގެ އަގު އިންތިހާ އަށް ބޮޑުވަނީ އެވެ. މީހުންގެ އަތަކު ފައިސާއެއް ނެތެވެ. ޚުދު ދައުލަތް ވެސް އޮތީ ދަރައި ނިމިފަ އެވެ. މި އަހަރުގެ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓަށް އެކަނި ބަލާލިޔަސް، ބަޖެޓްގައި މުސާރަ ދިނުން ފިޔަވައި އެހެން ކަމަކަށް ފައިސާއެއް ނެތެވެ. މިވަރުގެ ގައުމެއްގައި ސިޔާސީ ވެރިން ރައްޔިތުންގެ ލޮލުގައި އަނދުން އެޅުވުމުގެ ބޭނުމެއް އެބަ އޮތް ހެއްޔެވެ؟ ކިތަންމެ ވައުދެއް ވިޔަސް، އެ ވައުދު ފުއްދޭނެ ހަމަ އެއްވެސް ފައިސާއެއް މި ގައުމުގައި ނެތްކަން ތިޔަ ބޭފުޅުންނަށް ވެސް ޔަގީންކުރެއްވޭނެ އެވެ. ސިޔާސީ ބޭފުޅުން މިކަހަލަ ބޮޑެތި ވައުދުތައް ވެވަޑައިގަތުމަށް ވުރެ ރައްޔިތުންނަށް ހާލަތު ކިޔައިދީފައި، ކަޅު ސައިތައްޓަކުން ފެށުން އައުލާކަން ހަގީގަތުގައި މާ ބޮޑެވެ.
ރާއްޖެ އޮތީ އަނެއްކާވެސް ސުމަކުން ފަށަން ޖެހޭ ހިސާބުގަ އެވެ. ލޯނުތައް ނަގައިގެން ރާއްޖެ އަށް ބޮޑެތި މާ ސިންގާ ޕްރޮޖެކްޓްތަކެއް ގެނައުމަށް ވުރެ ލޯނު ނަގައިގެން ވިޔަސް ރަށްރަށުގައި އެންމެ ކުޑަވެގެން ޕެނެޑޯލް ގުޅައެއް ލިބޭނެ ގޮތް ހަދަން ސިޔާސީ ވެރިންނާއި ވެރިކަމަށް ދަހިވެތިވެފައިވާ ބޭފުޅުން ވިސްނެވިއްޔާ މާ ރަނގަޅެވެ. ރަށްރަށުގައި އެންމެ އާދައިގެ ލޭގެ ޓެސްޓެއް ކުރެވޭނެ އިންތިޒާމެއް ހަމަޖައްސަވައިދެއްވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވިއްޔާ އަޅުގަނޑު މާ އުފާވާނެ އެވެ. ކޮންމެހެން ބޮޑެތި ހުވަފެންތަކެއް ދެއްކެވުމަށް ވުރެ އެއިން ބޭފުޅަކަށް ކޮންމެ ރަށެއްގައި މަދުވެގެން 10 ވަޒީފާ އުފެއްދޭތޯ މަސައްކަތް ކުރެއްވިއްޔާ މާ ރަނގަޅެވެ. ކޮންމެ އަތޮޅެއްގައި މަދުވެގެން ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ އެންމެ ޑޮކްޓަރަކު ބަހައްޓަވައިދެއްވިއްޔާ ވާނީ ކީއްތޯ އެވެ؟
މި ބޭބޭފުޅުންގެ ވާހަކަތައް ތަންކޮޅެއް ތިލަކޮށްލައްވާފައި މިކަހަލަ އާދައިގެ ކަންތައްތަކަށް ފޯކަސް ކުރެއްވިއްޔާ ވާނީ ކިހިނެއްތޯ އެވެ؟ މި ވާހަކަތައް ދައްކަވަން ބައެއް ބޭފުޅުން ލަދުގެންފާނެ އެވެ. ތިމަންނާގެ ވެރިކަމެއްގައި ރާއްޖޭގެ ކޮންމެ ރަށެއްގައި ހުސްނުވެ ޕެނެޑޯލް ލިބޭނޭ ވިދާޅުވާން ޖެހިލުންވެ ވަޑައިގަތަސް، ހަގީގަތަކީ ވާން ޖެހޭ ވައުދަކީ އެއީ ކަމެވެ. ރައްޔިތުން ވިސްނައި، ހޭލާ ތިބޭށެވެ! މިއޮތީ ވައުދުތަކުގެ މޫސުމެވެ. ބަރިބަރި އަށް ވައުދުތައް ވާނެ އެވެ. ދުވަހަކު އަޑު ނާހާ ބަސްތައް އިވެން ފަށާނެ އެވެ. ޔޫރަޕުގެ މޮޅު އެނިމޭޓަރުން ލައްވާ މޮޅެތި ޕްރޮޖެކްޓްތައް ކުރަހައި، އެނިމޭޓްކޮށްގެން ދައްކާނެ އެވެ. އެކަމަކު އެއީ ހުވަފެނެކެވެ. ހުވަފެނަކީ ބިލާހެކެވެ. އެއިން އެއްވެސް މަޝްރޫއެއް ދުވަހަކު ވެސް ކާމިޔާބު ވީ ތަނެއް ގައިމުވެސް އަދި ނުފެނެ އެވެ.
ކޮންމެ ފަސް އަހަރަކުން އެއް ފަހަރު އަންނަ ވައުދުގެ ބޯވިލާގަނޑު އަޅުގަނޑުމެންގެ ބޯމައްޗަށް މިހާރު ވަނީ އަރައިފަ އެވެ. މިއީ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުން ރައްޔިތުންނަށް ވާނެ ވައުދުތަކާ ދޭތެރޭ ވިސްނަމުންދާ ދުވަސްކޮޅެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ދައްކާނެ މެނިފެސްޓޯތައް ތައްޔާރުކުރުމަށްޓަކައި ދިރާސާކުރަމުންދާ ދުވަސްކޮޅެވެ. މިހާރު ވެސް ބައެއް ޕާޓީތަކުން އެ މަސައްކަތް ވަނީ ފަށައިފަ އެވެ. ސިޔާސީ ބައެއް ވެރިން އެ ބޭފުޅުންގެ މެނިފެސްޓޯގައި ހިމެނޭނެ ބައެއް ވާހަކަތައް ދައްކަވަމުން ވެސް އެބަ ގެންދަވަ އެވެ.
އޭގެ ތެރެއިން އެއް ވާހަކަ އަކީ ރާއްޖެއިން ތެޔޮ ފެނޭތޯ މަސައްކަތްކުރައްވާނެ ވާހަކަ އެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ރިޔާސީ ޓިކެޓް ހޯއްދެވުމަށް ވާދަކުރައްވާ އަބްދުﷲ ޔާމީން އެހެން ވިދާޅުވުމާ އެކު ކުރީގެ ރައީސް މުހަންމަދު ނަޝީދު ވަނީ އެއަށް ރައްދު ދެއްވައިފަ އެވެ. ނަޝީދު ވިދާޅުވީ ދިވެހި ރައްޔިތުމީހާ ބޭނުންވެގެން އުޅެނީ ސަލާންޖަހަން ނުޖެހޭ ބޭސްފަރުވާއެއް ކަމަށާއި ދަރިންނަށް ރަނގަޅު ތައުލީމެއް ކަމަށެވެ. ގޭގެއަށާއި ރަށްރަށުން އެކަކު ވެސް، ތެޔޮ ބޭނުންވާ ވާހަކަ ބުނެފައި ނުވާ ކަމަށް ވިދާޅުވެ ނަޝީދު ވަނީ ޔާމީންގެ އެ ވައުދަށް މަލާމާތް ކުރައްވައިފަ އެވެ. ނަޝީދު ވިދާޅުވީ ތެދުފުޅެކެވެ؛ އެންމެން ވެސް ބޭނުން ވަނީ އަސާސީ ހިދުމަތްތަކެވެ. އެކަން ރައީސް ނަޝީދަށް ރަނގަޅަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވާއިރު އެމަނިކުފާނު ވެސް ވަނީ ރައްޔިތުން ވާވެއްދުމަށް ހިޔާލެއް ދޫކޮށްލައްވައިފަ އެވެ. އެއީ ހުޅުމާލެ އާއި މާލެ އަދި ވިލިމާލެ އާއި ގުޅިފަޅު ގުޅާލުމުގެ ހިޔާލެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށް ވަޒީފާއެއް ދެއްވާނެ ކަމުގެ ހިޔާލީފޮލާ އެވެ. ހަމައެއާ އެކު އެމަނިކުފާނު ވެވަޑައިގެންނެވި އަނެއް ވައުދަކީ ވެސް ވުމަށް ވުރެ ނުވުން ގާތް ވައުދެކެވެ. ރަށަކަށް މިދިޔަ އަހަރު ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅެއްގައި އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވީ ކިޔަވާ ކޮންމެ ކުއްޖަކަށް ކޮންމެ ދުވަހަކު ހެނދުނު ކިރުތައްޓަކާއި ދޮންކެޔޮވަކެއް ލިބުމަކީ އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމެއްގެ އަމާޒު ކަމަށެވެ.
މިބޭފުޅުން މިހެން ވާހަކަ ދައްކަވާއިރު ރޭ ގާސިމް އިބްރާހިމް ވަނީ އަނެއްކާ އަނެއް ވައުދުތަކެއް ވެވަޑައިގެންފަ އެވެ. ގްރޭޑް އަށަކުން މަތީގެ ކޮންމެ ކުއްޖަކަށް ލެޕްޓޮޕް ދިނުމުގެ ވައުދު ވެސް އޭގައި ހިމެނެ އެވެ. އެ ވައުދުތައް ހަގީގަތަކަށް ހަދަން ވެއްޖެ ނަމަ ގައުމުގެ ދަރަނި އިތުރަށް 100 ގުނަ ބޮޑުވާނެ ކަން ގައިމެވެ.
ރައްޔިތުން ބޭނުންވަނީ ބްރިޖްތަކެއް ނޫނެވެ. އެމީހުންގެ ދަރިންނަށް ދޮންކެޔޮވަކަކާއި ކިރު ތައްޓެއް ވެސް ނޫނެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއް ކުރުމަށް ވުރެ ވެސް ރާއްޖެ މާ ފަގީރެވެ. ރަށްރަށަށް ކަރަންޓް ލިބި އަނދިރިކަން ފިލުވާލުން މާ މުހިންމެވެ. ކިރުތައްޓަކާއި ދޮންކެޔޮވަކެއް ދިނުމަށް ވުރެ ކުދިންގެ އާންމު ސިއްހަތު، އާންމު ތައުލީމާއި އާންމު ހާލަތު ރަނގަޅު ކުރަން އެބަ ޖެހެ އެވެ. ބްރިޖްތަކަށް ވުރެ އާންމު ދަތުރުފަތުރު ކުރެވޭނެ ހެޔޮ، ދާއިމީ ގޮތްތަކެއް ހޯދުން ވެސް މާ މުހިންމެވެ.
ހަގީގަތުގައި ވެސް ސިޔާސީ ވެރިން މާ ބޮޑަށް ފޮނިކަނޑަނީ އެވެ. ވައުދު ވާ އިރު ކޮންމެ ބޭފުޅެއްގެ ސިކުނޑީގައި އޮންނަނީ މިއީ ސިންގަޕޫރު ކަމެވެ. އެކަމަކު ސިންގަޕޫރުގައި ވެސް އެކަހަލަ ގޮތަކަށް ހިލޭ އެއްޗެހިތަކެއް ބަހައެއް ނޫޅެ އެވެ. ބޮޑެތި ކަންކަމުގެ ހުވަފެންތައް މި ގައުމުގައި އެ ދައްކަވަނީ، ފަހަރެއްގައި އެ ވިދާޅުވާ ބޭބޭފުޅުންގެ ދިރިއުޅުން އާންމު ރައްޔިތުންނަށް ވުރެ ފާގަތި ވީމާ ކަމަށް ވެދާނެ އެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތު އޮތީ ނާޒުކު ފައްތަރެއްގަ އެވެ. އެ ވިދާޅުވާ ބްރިޖް މަތިން ދަތުރު ކުރުމަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ބަނޑުފުރާނަ މުއްތިކުރެވޭނެ ގޮތެއް އެބަ ހަމަޖައްސައިދޭން ޖެހެ އެވެ.
ސިއްހީ ހިދުމަތުގެ ފެންވަރު އޮތީ ގައުމުގެ މުޅި ބަޖެޓް އެއްފަހަރާ އެ ދާއިރާ އަށް ބަންޑުން ކޮށްލިޔަސް މައިތިރިކުރެވޭ ހިސާބެއްގައެއް ނޫނެވެ. ތައުލީމީ ހާލަތު އޮތީ އެއަށް ވުރެ އަދި މާ ދަށުގަ އެވެ. ވަޒީފާ ނެތް އެތައް ބައިވަރު ޒުވާނުންނެއް، މީހުންނެއް ރާއްޖޭގައި ގޮސް ހުސްވެގެން ދެކޮޅަށް ދުވަނީ އެވެ. މި ގައުމަށް ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ ޑޮކްޓަރުންނާއި ތަހުލީލީ ސާމާނު ބޭނުންވެ އެވެ. ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ ޓީޗަރުންނާއި ސްކޫލުތަކަށް ޒަމާނީ ސާމާނު ބޭނުންވެ އެވެ. ރަށްރަށުގައި ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ ފެރީ ނިޒާމެއް އޮތުން މުހިންމު އެބަ ވެ އެވެ. ބަލިތަކުން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި މާލެ އާއި ރަށްރަށުގައި އާންމު ސާފުތާހިރުކަން އެބަ ރަނގަޅު ކުރަން ޖެހެ އެވެ. ކުނި ނައްތާލުމަށް ރަނގަޅު ޕްލޭންތަކެއް ހެދެން އެބަ ޖެހެ އެވެ. ސާފު ބޯފެން ލިބޭނެ ގޮތްތަކެއް އެބަ ހަމަޖައްސަން ޖެހެ އެވެ. ވާރޭ ނުވެހެންޏާ ފެން ނުލިބިގެން ފެން ނުބޮއި އެބަ ތިބެން ޖެހެ އެވެ. ފާހާނާ ކުރުމުގެ ނިޒާމު ބައެއް ރަށްރަށުގައި އަދިވެސް އޮތީ މީގެ އެތައް އަހަރެއް ކުރީގެ ހާލަތުގަ އެވެ.
މަސްވެރިކަން ދަށްވެ އާއިލާތަކުގެ ދަރަނި ވަނީ އިންތިހާ އަށް މައްޗަށް ގޮސްފަ އެވެ. ރަށެއްގައި ވެސް، އެންމެ ކުޑަވެގެން މާލޭގައި ވެސް ކުޑަކުދިން ކުޅެލާނެ އެކަށީގެންވާ ޕާކެއް އޮތީއެއް ނޫނެވެ. ކުށްކުރުމުގެ ރޭޓް މަތިވެ ކުށްތަކަށް އަރައިގަތުން އޮތީ ހައްދުން ނައްޓައިފަ އެވެ. އާންމު ވިޔަފާރިތައް އޮތީ އެހާ ދަށުގަ އެވެ. މުދަލުގެ އަގު އިންތިހާ އަށް ބޮޑުވަނީ އެވެ. މީހުންގެ އަތަކު ފައިސާއެއް ނެތެވެ. ޚުދު ދައުލަތް ވެސް އޮތީ ދަރައި ނިމިފަ އެވެ. މި އަހަރުގެ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓަށް އެކަނި ބަލާލިޔަސް، ބަޖެޓްގައި މުސާރަ ދިނުން ފިޔަވައި އެހެން ކަމަކަށް ފައިސާއެއް ނެތެވެ. މިވަރުގެ ގައުމެއްގައި ސިޔާސީ ވެރިން ރައްޔިތުންގެ ލޮލުގައި އަނދުން އެޅުވުމުގެ ބޭނުމެއް އެބަ އޮތް ހެއްޔެވެ؟ ކިތަންމެ ވައުދެއް ވިޔަސް، އެ ވައުދު ފުއްދޭނެ ހަމަ އެއްވެސް ފައިސާއެއް މި ގައުމުގައި ނެތްކަން ތިޔަ ބޭފުޅުންނަށް ވެސް ޔަގީންކުރެއްވޭނެ އެވެ. ސިޔާސީ ބޭފުޅުން މިކަހަލަ ބޮޑެތި ވައުދުތައް ވެވަޑައިގަތުމަށް ވުރެ ރައްޔިތުންނަށް ހާލަތު ކިޔައިދީފައި، ކަޅު ސައިތައްޓަކުން ފެށުން އައުލާކަން ހަގީގަތުގައި މާ ބޮޑެވެ.
ރާއްޖެ އޮތީ އަނެއްކާވެސް ސުމަކުން ފަށަން ޖެހޭ ހިސާބުގަ އެވެ. ލޯނުތައް ނަގައިގެން ރާއްޖެ އަށް ބޮޑެތި މާ ސިންގާ ޕްރޮޖެކްޓްތަކެއް ގެނައުމަށް ވުރެ ލޯނު ނަގައިގެން ވިޔަސް ރަށްރަށުގައި އެންމެ ކުޑަވެގެން ޕެނެޑޯލް ގުޅައެއް ލިބޭނެ ގޮތް ހަދަން ސިޔާސީ ވެރިންނާއި ވެރިކަމަށް ދަހިވެތިވެފައިވާ ބޭފުޅުން ވިސްނެވިއްޔާ މާ ރަނގަޅެވެ. ރަށްރަށުގައި އެންމެ އާދައިގެ ލޭގެ ޓެސްޓެއް ކުރެވޭނެ އިންތިޒާމެއް ހަމަޖައްސަވައިދެއްވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވިއްޔާ އަޅުގަނޑު މާ އުފާވާނެ އެވެ. ކޮންމެހެން ބޮޑެތި ހުވަފެންތަކެއް ދެއްކެވުމަށް ވުރެ އެއިން ބޭފުޅަކަށް ކޮންމެ ރަށެއްގައި މަދުވެގެން 10 ވަޒީފާ އުފެއްދޭތޯ މަސައްކަތް ކުރެއްވިއްޔާ މާ ރަނގަޅެވެ. ކޮންމެ އަތޮޅެއްގައި މަދުވެގެން ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ އެންމެ ޑޮކްޓަރަކު ބަހައްޓަވައިދެއްވިއްޔާ ވާނީ ކީއްތޯ އެވެ؟
މި ބޭބޭފުޅުންގެ ވާހަކަތައް ތަންކޮޅެއް ތިލަކޮށްލައްވާފައި މިކަހަލަ އާދައިގެ ކަންތައްތަކަށް ފޯކަސް ކުރެއްވިއްޔާ ވާނީ ކިހިނެއްތޯ އެވެ؟ މި ވާހަކަތައް ދައްކަވަން ބައެއް ބޭފުޅުން ލަދުގެންފާނެ އެވެ. ތިމަންނާގެ ވެރިކަމެއްގައި ރާއްޖޭގެ ކޮންމެ ރަށެއްގައި ހުސްނުވެ ޕެނެޑޯލް ލިބޭނޭ ވިދާޅުވާން ޖެހިލުންވެ ވަޑައިގަތަސް، ހަގީގަތަކީ ވާން ޖެހޭ ވައުދަކީ އެއީ ކަމެވެ. ރައްޔިތުން ވިސްނައި، ހޭލާ ތިބޭށެވެ! މިއޮތީ ވައުދުތަކުގެ މޫސުމެވެ. ބަރިބަރި އަށް ވައުދުތައް ވާނެ އެވެ. ދުވަހަކު އަޑު ނާހާ ބަސްތައް އިވެން ފަށާނެ އެވެ. ޔޫރަޕުގެ މޮޅު އެނިމޭޓަރުން ލައްވާ މޮޅެތި ޕްރޮޖެކްޓްތައް ކުރަހައި، އެނިމޭޓްކޮށްގެން ދައްކާނެ އެވެ. އެކަމަކު އެއީ ހުވަފެނެކެވެ. ހުވަފެނަކީ ބިލާހެކެވެ. އެއިން އެއްވެސް މަޝްރޫއެއް ދުވަހަކު ވެސް ކާމިޔާބު ވީ ތަނެއް ގައިމުވެސް އަދި ނުފެނެ އެވެ.
Comments