ފުނޑެވުންދާ ޑިމޮކްރަސީގެ ބާރުތައް - ދިވެހި ގައުމު ތަހައްމަލްކުރާ ހިތްދަތިކަން
ތިން ބާރު އޭގެ ޒާތުގައި ވަކިވެފައި އޮތުމަކީ ޑިމޮކްރެސީގެ ބިންގަލެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެ ޑިމޮކްރެސީގެ ހައިސިއްޔަތު ދެމެހެއްޓުމުގެ އެންމެ އަސާސީ ރުކުނަކީ، އެ ތިން ބާރުގެ މެދުގައި އޮންނަ ގުޅުމާއި އެއް ބާރުން އަނެއް ބާރަށް ކުރާ އިހްތިރާމެވެ. ދައުލަތުގެ ތިން ބާރު ތަރުތީބުވެފައި އޮންނަ ގޮތުން އެންމެ ފުރަތަމަ އޮންނަނީ ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ބާރެވެ. ދެ ވަނައީ ގާނޫނު ހެދުމުގެ ބާރެވެ. ތިން ވަނައީ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރެވެ.
މި ތިން ބާރު އިންތިޒާމުކުރެވިފައިވާ ގޮތަށް ވިސްނައިލުމުން އެ ކަމުގައި ވަރަށް މުހިންމު ހިކްމަތެއް އެކުލެވިފައިވާތީ ފެނެ އެވެ. ވެރިކަމުގެ ބާރަކީ ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީ ބާރެވެ. އެ ބާރުން ވެރިކަންކުރަންވީ އިން ކަނޑައަޅައިދޭ ގާނޫނު އަސާސީ އާއި ގާނޫނުތައް ހަދައިދެނީ، ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުންނެވެ. ދެން އެއަށް ފަހު އޮންނަނީ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރެވެ.
މި ތިން ބާރުގެ ދުސްތޫރީ ވާޖިބުތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އިންތިޒާމުކުރެވިފައި ހުރި ގޮތަށް ބަލާއިރު، ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ ގާނޫނެއް ނުވަތަ ގާނޫނެއްގެ ބައެއް ވިޔަސް، ބާތިލުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ ހަމައެކަނި ފަރާތަކީ ޝަރުއީ ކޯޓުތަކެވެ. އަދި ވެރިކަން ހިންގާ ފަރާތުން ކުރާ ކަމެއްގައި ވިޔަސް ދެބަސްވުން އުފެދި ޚިޔާލު ތަފާތުވެއްޖެ ނަމަ، ގޮތެއް ކަނޑައެޅައި ފައިސަލާކުރުމުގެ ދުސްތޫރީ ބާރު އޮތީ ޝަރުއީ ކޯޓުތަކަށެވެ.
އޭގެ އަނެއް ކޮޅަށް ވިސްނާ އިރު، ޝަރުއީ ކޯޓެއްގެ ނިންމުމެއް ބާތިލުކުރުމުގެ ހަމަ އެއްވެސް ފުރުސަތެއް ނުވަތަ ހައްގެއް ވިޔަސް ދައުލަތުގެ އަނެއް ދެ ބާރަށް ލިބިގެންނެއް ނުވެ އެވެ. އަދި ޝަރުއީ ބާރުގެ މައްޗަށް އަމުރު ހިންގުމާއި ބަސްކިޔުމުގެ ހައްގެއް ވެސް އަނެއް ދެ ބާރަށް ލިބިގެންނެއް ނުވެ އެވެ. މިއީ ރާއްޖޭގެ ގާނޫނު އަސާސީ ވެސް އަދި ޒަމާނީ ޑިމޮކްރެސީތަކުގެ ދުސްތޫރީ ނިޒާމު ވެސް އޮންނަ ގޮތެވެ. ވީއިރު، އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރުން ނިންމާ ނިންމުމަކަށް އަމަލުކުރުމުން އިސްތިސްނާވާ ފަރުދަކު ވިޔަސް، މުއައްސަސާއެއް ވިޔަސް ނެތެވެ.
ދުނިޔޭގެ ޑިމޮކްރެސީތައް ހަރުދަނާވެފައި ވަނީ މި އުސޫލުތައް އެ ގައުމުތަކުގައި ދަމަހައްޓައިގެންނެވެ. އެ އުސޫލުތައް ނަގަހައްޓައި ޝަރުއީ ނިޒާމުގެ ކިޔަމަންތެރިކަމުގެ ދަށުގައި ތިބެން މުޅި ގައުމު އެކުގައި ރުހި ގަބޫލުވެގެންނެވެ. ޝަރުއީ ކޯޓެއްގެ ނިންމުމަކީ އެ ކަމުގައި ޝާމިލުވާ ދެ ޚަސްމުން ނުވަތަ ދެ މީހުން ކުރެ އެކަކު ހިތް ނުރުހޭ ކަމަކަށް ވެސް ވެދާނެ އެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެ ނިންމުމަށް އިހްތިރާމްކުރަން ޖެހެ އެވެ.
އެ ނިންމުންތަކަށް އިހްތިރާމްކުރުމަކީ، އެ ވާހަކަ ދުލުން ބުނުމެއް ނޫނެވެ. އެއީ އަމަލީ ގޮތުން އެ ނިންމުންތައް ތަންފީޒްކުރުމެވެ. އެ ނިންމުންތަކަށް ކިޔަމަންވެގަތުމެވެ. ކުރަން އަންގާ ކަންކަން ކުރުމާ އެކު ނުކުރުމަށް އަންގާ ކަންކަން ނުކުރުމެވެ. އެ އުސޫލު ދަމަހައްޓައިގެން މެނުވީ ޑިމޮކްރެސީ ގާއިމެއް ނުކުރެވޭނެ އެވެ. އެ އުސޫލު މުގުރާލައިފި ނަމަ ޑިމޮކްރެސީ ދާނީ ފެއިލްވަމުންނެވެ.
މި ތިން ބާރު އިންތިޒާމުކުރެވިފައިވާ ގޮތަށް ވިސްނައިލުމުން އެ ކަމުގައި ވަރަށް މުހިންމު ހިކްމަތެއް އެކުލެވިފައިވާތީ ފެނެ އެވެ. ވެރިކަމުގެ ބާރަކީ ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީ ބާރެވެ. އެ ބާރުން ވެރިކަންކުރަންވީ އިން ކަނޑައަޅައިދޭ ގާނޫނު އަސާސީ އާއި ގާނޫނުތައް ހަދައިދެނީ، ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުންނެވެ. ދެން އެއަށް ފަހު އޮންނަނީ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރެވެ.
މި ތިން ބާރުގެ ދުސްތޫރީ ވާޖިބުތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އިންތިޒާމުކުރެވިފައި ހުރި ގޮތަށް ބަލާއިރު، ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ ގާނޫނެއް ނުވަތަ ގާނޫނެއްގެ ބައެއް ވިޔަސް، ބާތިލުކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ ހަމައެކަނި ފަރާތަކީ ޝަރުއީ ކޯޓުތަކެވެ. އަދި ވެރިކަން ހިންގާ ފަރާތުން ކުރާ ކަމެއްގައި ވިޔަސް ދެބަސްވުން އުފެދި ޚިޔާލު ތަފާތުވެއްޖެ ނަމަ، ގޮތެއް ކަނޑައެޅައި ފައިސަލާކުރުމުގެ ދުސްތޫރީ ބާރު އޮތީ ޝަރުއީ ކޯޓުތަކަށެވެ.
އޭގެ އަނެއް ކޮޅަށް ވިސްނާ އިރު، ޝަރުއީ ކޯޓެއްގެ ނިންމުމެއް ބާތިލުކުރުމުގެ ހަމަ އެއްވެސް ފުރުސަތެއް ނުވަތަ ހައްގެއް ވިޔަސް ދައުލަތުގެ އަނެއް ދެ ބާރަށް ލިބިގެންނެއް ނުވެ އެވެ. އަދި ޝަރުއީ ބާރުގެ މައްޗަށް އަމުރު ހިންގުމާއި ބަސްކިޔުމުގެ ހައްގެއް ވެސް އަނެއް ދެ ބާރަށް ލިބިގެންނެއް ނުވެ އެވެ. މިއީ ރާއްޖޭގެ ގާނޫނު އަސާސީ ވެސް އަދި ޒަމާނީ ޑިމޮކްރެސީތަކުގެ ދުސްތޫރީ ނިޒާމު ވެސް އޮންނަ ގޮތެވެ. ވީއިރު، އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރުން ނިންމާ ނިންމުމަކަށް އަމަލުކުރުމުން އިސްތިސްނާވާ ފަރުދަކު ވިޔަސް، މުއައްސަސާއެއް ވިޔަސް ނެތެވެ.
ދުނިޔޭގެ ޑިމޮކްރެސީތައް ހަރުދަނާވެފައި ވަނީ މި އުސޫލުތައް އެ ގައުމުތަކުގައި ދަމަހައްޓައިގެންނެވެ. އެ އުސޫލުތައް ނަގަހައްޓައި ޝަރުއީ ނިޒާމުގެ ކިޔަމަންތެރިކަމުގެ ދަށުގައި ތިބެން މުޅި ގައުމު އެކުގައި ރުހި ގަބޫލުވެގެންނެވެ. ޝަރުއީ ކޯޓެއްގެ ނިންމުމަކީ އެ ކަމުގައި ޝާމިލުވާ ދެ ޚަސްމުން ނުވަތަ ދެ މީހުން ކުރެ އެކަކު ހިތް ނުރުހޭ ކަމަކަށް ވެސް ވެދާނެ އެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެ ނިންމުމަށް އިހްތިރާމްކުރަން ޖެހެ އެވެ.
އެ ނިންމުންތަކަށް އިހްތިރާމްކުރުމަކީ، އެ ވާހަކަ ދުލުން ބުނުމެއް ނޫނެވެ. އެއީ އަމަލީ ގޮތުން އެ ނިންމުންތައް ތަންފީޒްކުރުމެވެ. އެ ނިންމުންތަކަށް ކިޔަމަންވެގަތުމެވެ. ކުރަން އަންގާ ކަންކަން ކުރުމާ އެކު ނުކުރުމަށް އަންގާ ކަންކަން ނުކުރުމެވެ. އެ އުސޫލު ދަމަހައްޓައިގެން މެނުވީ ޑިމޮކްރެސީ ގާއިމެއް ނުކުރެވޭނެ އެވެ. އެ އުސޫލު މުގުރާލައިފި ނަމަ ޑިމޮކްރެސީ ދާނީ ފެއިލްވަމުންނެވެ.
Comments