ހަދިޔާކުރި ދަރި
އެއީ ނަވާރަ ސަތޭކައިގެ ކުރީގެ އަހަރުތަކުގެ ތެރެއިން އަހަރެކެވެ. ރަށަކީ، ނިލަންދޫ އެވެ. މިއީ ހަގީގީ ހާދިސާއެކެވެ. މާމަ ބުނާ ގޮތުގައި، ރޭގަނޑު ވެއްޖެއްޔާ، ރަށުގައި އަލިކަމެއް ނޯވެއެވެ. މީހުން މަދުވެފައި، އަޑު މަޑުވެފައި، ކުރާނެ މާ ގިނަ މަސައްކަތެއް އޭރަކު ނުހުރެއެވެ. ރަށުގެ ބޮޑުބައި އޮންނަނީ ގަސްހެދި، ވާވެފަ އެވެ. ވަލުތެރެ އަށް މީހުން ވަދެއުޅޭނީ ދުވާލު އެވެ. ކެއްކުމަށްޓަކައި ދަރު ހޯދާށެވެ. ނުވަތަ ކާށި ހޮވުމާއި، ރުށްއެރުމުގެ ބޭނުމުގަ އެވެ. ރަށުގެ އާބާދީ މަދުކަމުން، ފެންނަ ކޮންމެ މީހަކާއި، އެ މީހެއްގެ އާއިލާ ވެސް އެންމެނަށް އެނގޭނެ އެވެ. ނުދަންނަ މޫނެއް ފެނިއްޖެއްޔާ އެއީ އެހެން ރަށެއްގެ ރައްވެއްސެކެވެ.
އަހަރެންގެ މާމަ އަކީ ފޫޅުމައެކެވެ. ވުމާއެކު، މާމަގެ ޒިންމާ ބޮޑުވެފައި، މުހިންމެވެ. ވިހާ މަރުވާ އަންހެނުންގެ އަދަދު، އިންތިހާ އަށް އެ ޒަމާނުގައި މައްޗެވެ. މާމަ ފޫޅުމައިކަން ކުރަން ފެށީއްސުރެ، ވިހެއުމުގައި ދިމާވާ ނުރައްކަލެއްގެ ސަބަބުން އެކަކު ވެސް ރަށުން މަރެއް ނުވެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން، ކައިރި ހިސާބު ރައްރަށަށް މާމަ ގެންދެއެވެ. އެހެން ރަށްރަށުގެ މީހުން މާމަ ކައިރި އަށް އާދެއެވެ. އެންމެނަށް މާމަ އެހީވެ އެވެ. ބަދަލުގައި، މާމަ އަށް ދޭނެ އުޖޫރައެއް ނޯވެއެވެ. ތަދުކަމުންނެވެ. ދިއްކޮށްލާނީ ކޮންމެ ވެސް ކަހަލަ ކާއެއްޗެކެވެ. އެންމެ އާންމު އެއްޗަކީ ތަރަފަނަ އެވެ. އެއީ، ހިތްތަލަފުށަށް ދިޔާހަކުރު އަޅައިގެން ހަދާފައި ހުންނަ ފޮނި ކާއެއްޗެކެވެ.
ވިއްސާރަ މޫސުމުގެ ރޭތަކުގެ ތެރެއިން ރެއެކެވެ. ބޭރަށް ނުކުންނަން ބޭނުން ނުވެފައި މާމަ އޮއްވައި، އަތިރިއަކަށް ދާންޖެހިގެން ނުކުންނަން މަޖުބޫރުވީ އެވެ. ދެވިލާގަނޑު ދޭތެރެއިން ލިބުނު ހަނި ފުރުސަތެކެވެ. ނިކަން ބާރުލާފައި މާމަ އަތިރިމައްޗަށް މިސްރާބުޖެހި އެވެ. އަނދިރިރެއެކެވެ. ވައިގަދަ އެވެ. ވަލުތެރެއިން އަތިރި އަށް ފޭބެން އޮތް ހަނި މަގުން، އެކަނިމާއެކަނި މާމަ ދިޔަ އެވެ. ކުރިން ވެހުނު ވާރޭގެ ސަބަބުން، ތެމިފައިވާ ފަތްތަކުގެ މަތީގައި، ވަރަށް ވިސްނައިގެން ހިނގައިފައި ދަނިކޮށް މާމަ އަށް އަޑެއް އިވުނުހެން ހީވި އެވެ.
"ދައިތާ!" އެއީ އަންހެނެއްގެ އަޑެވެ.
މާމަ ހުއްޓުނެވެ. އެކަމަކު، ދެވަނަ ފަހަރަށް އެ އަޑެއް ނީވެއެވެ. ގަސްތަކުގައި ވައިއަޅާ ވަރުން، ބައެއް ފަހަރު، އަންހެނެއްގެ އަޑު އިވޭހެން ހީވީބާއޭ މާމަގެ ހިތަށްއެރި އެވެ. އެ އަޑު އެންމެ ވައްތަރީ، ވޭނެއް ތަހައްމަލު ކުރަމުންދިޔަ އަންހެނެއްގެ އަޑާ އެވެ.
އަތިރި އަށް ގޮސް ނިމިގެން، ކުރިން އައި މަގުން، ގެއާ ދިމާލަށް މިސްރާބުޖެހި އެވެ. އޭރު، އަނެއް ވިލާގަނޑު ބޯމަތިކޮށްފި އެވެ. މަގުނޯޅި މާމަ އަށް އެ މަގުން ދެވެނީ، މަގަށް ފަރިތަކަމުންނެވެ. މަގު ފެންނަން އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. ހިނގަމުން ދަނިކޮށް، އަންހެނަކު ރޮއިގަތް އަޑު ކަހަލަ އަޑެއް ފަހަތުން އިވިގެން، މާމަ ފަހަތް ބަލައިލި އެވެ. އެ ފަހަރު، އެއީ ހީވިގޮތެއް ނޫންކަން މާމަ އަށް ޔަގީނެވެ.
"ދައިތާ!" ދެން އިވުނީ ފިރިހެނެއްގެ އަޑެވެ.
ސިއްސައިގެން ގޮސްފައި މާމަ އެނބުރިލިއިރު، ކުރިމަތީގައި ފިރިހެނަކު ހުއްޓިގެން ހުއްޓެވެ. އެންމެ ފިޔަވަޅެއް މާމަ ކުރިއަށް އެޅި ނަމަވެސް، އެ މީހާގެ ގައިގައި ޖެހުނީހެވެ.
"އަހަންނަށް އެހީވޭ ދައިތާ!" އެ މީހަކު ބުންޏެވެ.
ދަންނަ މީހަކު ކުރިމަތީގައި ހުރި ނަމަވެސް، އެ އަނދިރީގައި އެއީ ކާކު ކަމެއް މާމަ އަކަށް ނޭނގުނީހެވެ. މާމަ ވިސްނާލި އެވެ. އެ އަޑަކީ ވެސް މާމަ ދަންނަ އަޑެއް ނޫނެވެ.
"ތީ ކާކު؟" މާމަ އެހި އެވެ.
އެ ސުވާލަށް އެ މީހާ ޖަވާބެއް ނުދިނެވެ. ކުރިން ކުރި އާދޭސް، އަނެއްކާ ވެސް އެ މީހާ ކުރި އެވެ.
"މަށަށް އެހީވޭ ދައިތާ!" އޭނަ ބުންޏެވެ. "އޭނަ އެއޮއް ވިހަނީ."
މާމަ ބަލައިލިއިރު، ވޭންވަރު ނަގާފައިވާ އަންހެނަކު ކައިރީގައި އޮތެވެ. އަތިރި އަށް ދިޔައިރު، މީހަކު އެ ތަނުގައި އޮއްވާ މާމަ އަށް ފެނިފައެއްނުވެ އެވެ.
"އެއީ ކާކު؟" މާމަ އެހި އެވެ.
"މަގޭ އަންހެނުން،" އެ މީހާ ބުންޏެވެ. "ހެޔޮނުވާނެ އޭނަ އަށް އެހީވެދީ."
އެ ދެމަފިރިންނަކީ، އެހެން ރަށަކުން އައިސް އުޅޭ ދެމަފިރިންކަން މާމަ އަށް ޔަގީންވި އެވެ. އަދި ވަގުތުން، އެ އަންހެންމީހާ އަށް އެހީވުމަށްޓަކައި މާމަ މަސައްކަތްފެށި އެވެ. ވިއްސުމާއި ފަރުވާދިނުމުގައި ބޭނުންކުރާނެ އެއްވެސް އާލާތެއް މާމަ އަތަކު ނެތެވެ. އަދި، މާބަނޑުމީހާ އޮތީ ކިސަޑުހެދިފައިވާ ބިންމަތީގަ އެވެ. ކުޑަމިނުން އަލިކަމެއް ވެސް އެ ތަނަކު ނެތެވެ.
"މި ތަނަކު ނުވާނެ މި ކަމެއް،" މާމަ ބުންޏެވެ. "ހިނގާ އަހަރެންގެ ގެ އަށް އޭނަ ގެންދަން."
"ގެ އަށް ގެންދާނެ ވަގުތެއް ނެތް!" ފިރިހެންމީހާ ބުންޏެވެ.
އެ ވަގުތު ކުޑަކުއްޖަކު ރޮއިގަތް އަޑު އިވުނެވެ. މާމަ އަށް މަޖުބޫރުވީ، ވެވުނު ގޮތަކުން އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭށެވެ. ކުރެވުނު ގޮތަކަށް، ކުރެވެން އޮތް ވަރަކަށެވެ. އޭނަ ވިހެއީ، އެއްމާބަނޑު ދެކުދިންނެވެ. ފޫޅު ކެނޑީ، ފިރިހެން މީހާ ދިއްކޮށްލި އެއްޗަކުންނެވެ. އެއީ، ކޯޗެއްކަމެއް މާމަ އަކަށް ނޭނގެ އެވެ. ދެކުދިންގެ ހާލު ރަނގަޅެވެ. އަންހެންމީހާގެ ހާލު ވެސް ރަނގަޅެވެ. ސަބަބަކީ، މާތްﷲގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމާއި، ފޫޅުމައިކަމުގައި މާމަ އަށް ލިބިފައިވާ ހުނަރެވެ.
"ޝުކުރިއްޔާ!" ހުރިހާ ކަމެއް ނިމުމުން ފިރިހެން މީހާ ބުންޏެވެ.
"ތި ކޮށްދިން ކަންތައް އަހަރެން އަބަދު ވެސް ހަނދާންބަހައްޓާނަން،" އަންހެންމީހާ ބުންޏެވެ. "ހަދިޔާ އަކަށް، މި ދެކުދިން ކުރެ އެއް ކުއްޖަކު ވެސް ދޭނަން."
އަންހެންމީހާ އެހެން ބުނީ، ވެފައި ހުރި އުފަލެއްގެ ބޮޑުކަމުންކަން މާމަ އަށް އެނގެ އެވެ. އެއްކޮޅުން، ދަރިން ހަދިޔާއެއް ނުކުރެވޭނެ އެވެ. އަނެއްކޮޅުން، އެ ކުއްޖާ އަށް މާމަ ޚަރަދުކުރާނެ ގޮތެއް ވެސް ނެތެވެ.
"ދެން އަވަހަށް ފުރަންއުޅޭ!" މާމަ ބުންޏެވެ. "ކުއްޖާ ރަނގަޅަށް ސާފުކުރާތި!"
"މީ ދައިތަ އަށް!" ފިރިހެންމީހާ އެއްޗެއް ދިއްކޮށްލަމުން ބުންޏެވެ.
މާމަ އޭގައި ހިފީ، އެއީ ތަރަފަނަ ކަމަށް ހީކޮށެވެ. މާމަގެ އަތަށް އެ މީހާ އަޅާލި އެއްޗެހިތަކުގެ ސައިޒުން މާމަ އަށް ހީކުރެވުނީ ވެސް އެހެންނެވެ. ތަރަފަނަތައް އަޅާފައި ހުރީ ބޮޑު ފަތަކަށެވެ. ގެ އަށް ދިޔަ މަގުމަތީގައި، އެއިން އެތިކޮޅެއް ނަގާފައި އަނގަ އަށް ލިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ހެފޭ ވަރަށް ވުރެ ހަރެވެ. އެ އެތިކޮޅު އެއްލާލުމަށްފަހުގައި، އެހެން އެތިކޮޅެއް ނެގި އެވެ. އެ ވެސް ހަރެވެ. ފަހަރަކު އެތިކޮޅެއް އެއްލާލަމުން އައިސް، ގެ އަށް ވަދެވުނުއިރު، ފަތްގަނޑުގައި ހުރީ މަދު އެތިކޮޅެކެވެ. ބައްތި ކައިރި އަށް ގެންގޮސް އަލިކޮށްލިއިރު، މާމަ ދިޔައީ ސިއްސައިގެންނެވެ. އެއީ ތަރަފަނައެއް ނޫނެވެ. ރަން ފޮތިތަކެކެވެ. ހުރި އެތިކޮޅު ބަހައްޓާފައި، ފާނޫޒުހިފައިގެން ނުކުމެ، ކުރިން އުކި ރަންފޮތިތައް ހޯދާހޯދާ ވަރުބަލިވި އިރު ވެސް، އެންމެ ފޮއްޗެއް ވެސް ނުފެނުނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އަތުގައި ހުރި އެތިކޮޅުން މާމަގެ ދިރިއުޅުމަށް ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް ގެނެވުނެވެ. ތަނަވަސްކަން އިތުރުވެ، ލުއިފަސޭހަވި އެވެ.
އެއް އަހަރާ ބައި ފާއިތުވެގެންދިޔައިރު، ހިނގައިދިޔަ ހާދިސާގެ މަތިން މާމަ ހަނދާނެއް ނެތެވެ. އެއް ރޭ މާމަ ނިދާފައި އޮއްވާ، މާމަގެ ނަމުން އަންހެނަކު ގޮވާ އަޑަށް މާމަ އަށް ހޭލެވުނެވެ. ބޭރަށް ނުކުތްއިރު، އެއް އަހަރު ކުރިން މާމަ ވިއްސި އަންހެންމީހާ، ކުޑަ ކުއްޖަކު ގޮވައިގެން އައިސް ހުއްޓެވެ. ކުއްޖާގެ އުމުރުން ހީވަނީ ތިން އަހަރު ވެފައިވާހެންނެވެ.
"ކޮން ދަތުރެއް؟" މާމަ އަށް އެ މީހާ އެނގުމާއެކު އެހި އެވެ.
"މަ ބުނީމެއްނު އެއް ކުއްޖަކު ދޭނަމޭ،" އެ މީހާ ބުންޏެވެ. "އަން! މިހިރީ!"
އެ ލޯބިލޯބި ފިރިހެންކުއްޖާ އަށް މާމަ ބަލައިލި އެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ގަބޫލުކުރާކަށް ނުކެރުނެވެ.
"މަ މި އުމުރުގަ ކިހިނެތް ތި ވަރުގެ ކުއްޖަކު ބަލާނީ؟" މާމަ އުފަލާއެކުގައި ބުންޏެވެ. "ކަލޭ ގެންދޭ. ހަމަ ދިން ފަދަ."
"އުހުނ!" އެ މީހާ ހިނިތުންވެލާފައި ބުންޏެވެ. "ހަދިޔާކުރާ އެއްވެސް އެއްޗެއް އަހަރުމެން އަނބުރައެއް ނުގެންދާނެ. މާމަ ނުޖެހޭނެ މި ސޮރަށް އެއްވެސް ކަމެއް ކޮށްދޭކަށް. މި ސޮރަށް ވެސް، އަދި މާ ބޮޑުކަމެއް މާމަ އަކަށް ނުކޮށްދެވޭނެ. އެކަމަކު، ވަރަށް އެހީވާނެ."
އެ ހިސާބަށް ވާހަކަދެއްކުމަށް ފަހުގައި، ކުއްލިއަކަށް އެ އަންހެންމީހާ ގެއްލުނީ އެވެ. ލިބުނު ސިހުމުން މާމަ ހަމައަކަށް ނޭޅެނީސް، އެ ކުއްޖާ ވެސް ގެއްލުނީ އެވެ. މާމަ އަށް އެހީވެވުނީ ކޮން ކަހަލަ ބަޔަކަށްކަން މާމަ އަށް އެނގުނީ ދެނެވެ. ބިރުގަތީ ވެސް ދެނެވެ. އެކަމަކު، މާމަ އަށް އެއްވެސް ގޯނާއެއް އެ ކުއްޖާ ނުކުރެއެވެ. ބަދަލުގައި، ނުރައްކާތަކުގެ ޚަބަރުތައް މާމަ އަށް ގެނެސްދީ، ވަރަށް ގިނަ މަސައްކަތްތައް މާމަ އަށް ލުއިކޮށްދިނެވެ. ކައި ނިންމާފައި ތަށިތައް ނަގައި، ތެލިތައް ދޮންނާކަށް މާމަ އަކަށް ނުޖެހެއެވެ. އެއްޗެހި ހޫނުކޮށް، ގޭތެރެ ކުނިކެހުމާއި، އެއްޗެހި ދޮވުމާއި، ރޭގަނޑަށް ދޮރުތައް ތަންޑުއެޅުވުމާ މެދު ވެސް މާމަ ވިސްނާކަށް ނުޖެހެއެވެ. މާމަ އަކީ، އެކަނިމާއެކަނި އުޅޭ މީހެކެވެ. ވުމާއެކު، ނުފެންނަ ފަށުގައި ހުރެގެން އެ ކުއްޖާ ވެދިން ހުރިހާ އެހީތެރިކަމެއް، ޝުކުރުވެރިކަމާ އެކުގައި މާމަ ބަލައިގަތެވެ. އޭގެ އެތައް އަހަރެއް ފަހުން، މާމަ ނިޔާވުމާ ހަމައަށް ވެސް، ވަފާތެރިކަމާއި އަމާނަތްތެރިކަމާއެކުގައި، އެހީތެރިވުމުގައި އެ ކުއްޖާ ދެމިހުއްޓެވެ. ކުއްޖާއެއް ނުފެނެ އެވެ. ފެންނަނީ، ކޮށްދީފައި ހުންނަ ކަންތަކެވެ. މާމަ މަރުމަތީގައި ބުނި އެއްޗެއް އަހަރެން އަބަދު ވެސް ހަނދާން ހުރެއެވެ. ގަބޫލު ވެސް ކުރެވެއެވެ.
"މީހަކަށް އެހީވާން ލިބޭ ފުރުސަތު ގެއްލުވާނުލާތި!" މާމަ ބުންޏެވެ. "އެހީ އަށް އެދެނީ ކާކުކަމެއް އެކޮޔަކަށް ނޭނގޭނެ."
ނިމުނީ
ވިއްސާރަ މޫސުމުގެ ރޭތަކުގެ ތެރެއިން ރެއެކެވެ. ބޭރަށް ނުކުންނަން ބޭނުން ނުވެފައި މާމަ އޮއްވައި، އަތިރިއަކަށް ދާންޖެހިގެން ނުކުންނަން މަޖުބޫރުވީ އެވެ. ދެވިލާގަނޑު ދޭތެރެއިން ލިބުނު ހަނި ފުރުސަތެކެވެ. ނިކަން ބާރުލާފައި މާމަ އަތިރިމައްޗަށް މިސްރާބުޖެހި އެވެ. އަނދިރިރެއެކެވެ. ވައިގަދަ އެވެ. ވަލުތެރެއިން އަތިރި އަށް ފޭބެން އޮތް ހަނި މަގުން، އެކަނިމާއެކަނި މާމަ ދިޔަ އެވެ. ކުރިން ވެހުނު ވާރޭގެ ސަބަބުން، ތެމިފައިވާ ފަތްތަކުގެ މަތީގައި، ވަރަށް ވިސްނައިގެން ހިނގައިފައި ދަނިކޮށް މާމަ އަށް އަޑެއް އިވުނުހެން ހީވި އެވެ.
"ދައިތާ!" އެއީ އަންހެނެއްގެ އަޑެވެ.
މާމަ ހުއްޓުނެވެ. އެކަމަކު، ދެވަނަ ފަހަރަށް އެ އަޑެއް ނީވެއެވެ. ގަސްތަކުގައި ވައިއަޅާ ވަރުން، ބައެއް ފަހަރު، އަންހެނެއްގެ އަޑު އިވޭހެން ހީވީބާއޭ މާމަގެ ހިތަށްއެރި އެވެ. އެ އަޑު އެންމެ ވައްތަރީ، ވޭނެއް ތަހައްމަލު ކުރަމުންދިޔަ އަންހެނެއްގެ އަޑާ އެވެ.
އަތިރި އަށް ގޮސް ނިމިގެން، ކުރިން އައި މަގުން، ގެއާ ދިމާލަށް މިސްރާބުޖެހި އެވެ. އޭރު، އަނެއް ވިލާގަނޑު ބޯމަތިކޮށްފި އެވެ. މަގުނޯޅި މާމަ އަށް އެ މަގުން ދެވެނީ، މަގަށް ފަރިތަކަމުންނެވެ. މަގު ފެންނަން އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. ހިނގަމުން ދަނިކޮށް، އަންހެނަކު ރޮއިގަތް އަޑު ކަހަލަ އަޑެއް ފަހަތުން އިވިގެން، މާމަ ފަހަތް ބަލައިލި އެވެ. އެ ފަހަރު، އެއީ ހީވިގޮތެއް ނޫންކަން މާމަ އަށް ޔަގީނެވެ.
"ދައިތާ!" ދެން އިވުނީ ފިރިހެނެއްގެ އަޑެވެ.
ސިއްސައިގެން ގޮސްފައި މާމަ އެނބުރިލިއިރު، ކުރިމަތީގައި ފިރިހެނަކު ހުއްޓިގެން ހުއްޓެވެ. އެންމެ ފިޔަވަޅެއް މާމަ ކުރިއަށް އެޅި ނަމަވެސް، އެ މީހާގެ ގައިގައި ޖެހުނީހެވެ.
"އަހަންނަށް އެހީވޭ ދައިތާ!" އެ މީހަކު ބުންޏެވެ.
ދަންނަ މީހަކު ކުރިމަތީގައި ހުރި ނަމަވެސް، އެ އަނދިރީގައި އެއީ ކާކު ކަމެއް މާމަ އަކަށް ނޭނގުނީހެވެ. މާމަ ވިސްނާލި އެވެ. އެ އަޑަކީ ވެސް މާމަ ދަންނަ އަޑެއް ނޫނެވެ.
"ތީ ކާކު؟" މާމަ އެހި އެވެ.
އެ ސުވާލަށް އެ މީހާ ޖަވާބެއް ނުދިނެވެ. ކުރިން ކުރި އާދޭސް، އަނެއްކާ ވެސް އެ މީހާ ކުރި އެވެ.
"މަށަށް އެހީވޭ ދައިތާ!" އޭނަ ބުންޏެވެ. "އޭނަ އެއޮއް ވިހަނީ."
މާމަ ބަލައިލިއިރު، ވޭންވަރު ނަގާފައިވާ އަންހެނަކު ކައިރީގައި އޮތެވެ. އަތިރި އަށް ދިޔައިރު، މީހަކު އެ ތަނުގައި އޮއްވާ މާމަ އަށް ފެނިފައެއްނުވެ އެވެ.
"އެއީ ކާކު؟" މާމަ އެހި އެވެ.
"މަގޭ އަންހެނުން،" އެ މީހާ ބުންޏެވެ. "ހެޔޮނުވާނެ އޭނަ އަށް އެހީވެދީ."
އެ ދެމަފިރިންނަކީ، އެހެން ރަށަކުން އައިސް އުޅޭ ދެމަފިރިންކަން މާމަ އަށް ޔަގީންވި އެވެ. އަދި ވަގުތުން، އެ އަންހެންމީހާ އަށް އެހީވުމަށްޓަކައި މާމަ މަސައްކަތްފެށި އެވެ. ވިއްސުމާއި ފަރުވާދިނުމުގައި ބޭނުންކުރާނެ އެއްވެސް އާލާތެއް މާމަ އަތަކު ނެތެވެ. އަދި، މާބަނޑުމީހާ އޮތީ ކިސަޑުހެދިފައިވާ ބިންމަތީގަ އެވެ. ކުޑަމިނުން އަލިކަމެއް ވެސް އެ ތަނަކު ނެތެވެ.
"މި ތަނަކު ނުވާނެ މި ކަމެއް،" މާމަ ބުންޏެވެ. "ހިނގާ އަހަރެންގެ ގެ އަށް އޭނަ ގެންދަން."
"ގެ އަށް ގެންދާނެ ވަގުތެއް ނެތް!" ފިރިހެންމީހާ ބުންޏެވެ.
އެ ވަގުތު ކުޑަކުއްޖަކު ރޮއިގަތް އަޑު އިވުނެވެ. މާމަ އަށް މަޖުބޫރުވީ، ވެވުނު ގޮތަކުން އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭށެވެ. ކުރެވުނު ގޮތަކަށް، ކުރެވެން އޮތް ވަރަކަށެވެ. އޭނަ ވިހެއީ، އެއްމާބަނޑު ދެކުދިންނެވެ. ފޫޅު ކެނޑީ، ފިރިހެން މީހާ ދިއްކޮށްލި އެއްޗަކުންނެވެ. އެއީ، ކޯޗެއްކަމެއް މާމަ އަކަށް ނޭނގެ އެވެ. ދެކުދިންގެ ހާލު ރަނގަޅެވެ. އަންހެންމީހާގެ ހާލު ވެސް ރަނގަޅެވެ. ސަބަބަކީ، މާތްﷲގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމާއި، ފޫޅުމައިކަމުގައި މާމަ އަށް ލިބިފައިވާ ހުނަރެވެ.
"ޝުކުރިއްޔާ!" ހުރިހާ ކަމެއް ނިމުމުން ފިރިހެން މީހާ ބުންޏެވެ.
"ތި ކޮށްދިން ކަންތައް އަހަރެން އަބަދު ވެސް ހަނދާންބަހައްޓާނަން،" އަންހެންމީހާ ބުންޏެވެ. "ހަދިޔާ އަކަށް، މި ދެކުދިން ކުރެ އެއް ކުއްޖަކު ވެސް ދޭނަން."
އަންހެންމީހާ އެހެން ބުނީ، ވެފައި ހުރި އުފަލެއްގެ ބޮޑުކަމުންކަން މާމަ އަށް އެނގެ އެވެ. އެއްކޮޅުން، ދަރިން ހަދިޔާއެއް ނުކުރެވޭނެ އެވެ. އަނެއްކޮޅުން، އެ ކުއްޖާ އަށް މާމަ ޚަރަދުކުރާނެ ގޮތެއް ވެސް ނެތެވެ.
"ދެން އަވަހަށް ފުރަންއުޅޭ!" މާމަ ބުންޏެވެ. "ކުއްޖާ ރަނގަޅަށް ސާފުކުރާތި!"
"މީ ދައިތަ އަށް!" ފިރިހެންމީހާ އެއްޗެއް ދިއްކޮށްލަމުން ބުންޏެވެ.
މާމަ އޭގައި ހިފީ، އެއީ ތަރަފަނަ ކަމަށް ހީކޮށެވެ. މާމަގެ އަތަށް އެ މީހާ އަޅާލި އެއްޗެހިތަކުގެ ސައިޒުން މާމަ އަށް ހީކުރެވުނީ ވެސް އެހެންނެވެ. ތަރަފަނަތައް އަޅާފައި ހުރީ ބޮޑު ފަތަކަށެވެ. ގެ އަށް ދިޔަ މަގުމަތީގައި، އެއިން އެތިކޮޅެއް ނަގާފައި އަނގަ އަށް ލިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ހެފޭ ވަރަށް ވުރެ ހަރެވެ. އެ އެތިކޮޅު އެއްލާލުމަށްފަހުގައި، އެހެން އެތިކޮޅެއް ނެގި އެވެ. އެ ވެސް ހަރެވެ. ފަހަރަކު އެތިކޮޅެއް އެއްލާލަމުން އައިސް، ގެ އަށް ވަދެވުނުއިރު، ފަތްގަނޑުގައި ހުރީ މަދު އެތިކޮޅެކެވެ. ބައްތި ކައިރި އަށް ގެންގޮސް އަލިކޮށްލިއިރު، މާމަ ދިޔައީ ސިއްސައިގެންނެވެ. އެއީ ތަރަފަނައެއް ނޫނެވެ. ރަން ފޮތިތަކެކެވެ. ހުރި އެތިކޮޅު ބަހައްޓާފައި، ފާނޫޒުހިފައިގެން ނުކުމެ، ކުރިން އުކި ރަންފޮތިތައް ހޯދާހޯދާ ވަރުބަލިވި އިރު ވެސް، އެންމެ ފޮއްޗެއް ވެސް ނުފެނުނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އަތުގައި ހުރި އެތިކޮޅުން މާމަގެ ދިރިއުޅުމަށް ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް ގެނެވުނެވެ. ތަނަވަސްކަން އިތުރުވެ، ލުއިފަސޭހަވި އެވެ.
އެއް އަހަރާ ބައި ފާއިތުވެގެންދިޔައިރު، ހިނގައިދިޔަ ހާދިސާގެ މަތިން މާމަ ހަނދާނެއް ނެތެވެ. އެއް ރޭ މާމަ ނިދާފައި އޮއްވާ، މާމަގެ ނަމުން އަންހެނަކު ގޮވާ އަޑަށް މާމަ އަށް ހޭލެވުނެވެ. ބޭރަށް ނުކުތްއިރު، އެއް އަހަރު ކުރިން މާމަ ވިއްސި އަންހެންމީހާ، ކުޑަ ކުއްޖަކު ގޮވައިގެން އައިސް ހުއްޓެވެ. ކުއްޖާގެ އުމުރުން ހީވަނީ ތިން އަހަރު ވެފައިވާހެންނެވެ.
"ކޮން ދަތުރެއް؟" މާމަ އަށް އެ މީހާ އެނގުމާއެކު އެހި އެވެ.
"މަ ބުނީމެއްނު އެއް ކުއްޖަކު ދޭނަމޭ،" އެ މީހާ ބުންޏެވެ. "އަން! މިހިރީ!"
އެ ލޯބިލޯބި ފިރިހެންކުއްޖާ އަށް މާމަ ބަލައިލި އެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ގަބޫލުކުރާކަށް ނުކެރުނެވެ.
"މަ މި އުމުރުގަ ކިހިނެތް ތި ވަރުގެ ކުއްޖަކު ބަލާނީ؟" މާމަ އުފަލާއެކުގައި ބުންޏެވެ. "ކަލޭ ގެންދޭ. ހަމަ ދިން ފަދަ."
"އުހުނ!" އެ މީހާ ހިނިތުންވެލާފައި ބުންޏެވެ. "ހަދިޔާކުރާ އެއްވެސް އެއްޗެއް އަހަރުމެން އަނބުރައެއް ނުގެންދާނެ. މާމަ ނުޖެހޭނެ މި ސޮރަށް އެއްވެސް ކަމެއް ކޮށްދޭކަށް. މި ސޮރަށް ވެސް، އަދި މާ ބޮޑުކަމެއް މާމަ އަކަށް ނުކޮށްދެވޭނެ. އެކަމަކު، ވަރަށް އެހީވާނެ."
އެ ހިސާބަށް ވާހަކަދެއްކުމަށް ފަހުގައި، ކުއްލިއަކަށް އެ އަންހެންމީހާ ގެއްލުނީ އެވެ. ލިބުނު ސިހުމުން މާމަ ހަމައަކަށް ނޭޅެނީސް، އެ ކުއްޖާ ވެސް ގެއްލުނީ އެވެ. މާމަ އަށް އެހީވެވުނީ ކޮން ކަހަލަ ބަޔަކަށްކަން މާމަ އަށް އެނގުނީ ދެނެވެ. ބިރުގަތީ ވެސް ދެނެވެ. އެކަމަކު، މާމަ އަށް އެއްވެސް ގޯނާއެއް އެ ކުއްޖާ ނުކުރެއެވެ. ބަދަލުގައި، ނުރައްކާތަކުގެ ޚަބަރުތައް މާމަ އަށް ގެނެސްދީ، ވަރަށް ގިނަ މަސައްކަތްތައް މާމަ އަށް ލުއިކޮށްދިނެވެ. ކައި ނިންމާފައި ތަށިތައް ނަގައި، ތެލިތައް ދޮންނާކަށް މާމަ އަކަށް ނުޖެހެއެވެ. އެއްޗެހި ހޫނުކޮށް، ގޭތެރެ ކުނިކެހުމާއި، އެއްޗެހި ދޮވުމާއި، ރޭގަނޑަށް ދޮރުތައް ތަންޑުއެޅުވުމާ މެދު ވެސް މާމަ ވިސްނާކަށް ނުޖެހެއެވެ. މާމަ އަކީ، އެކަނިމާއެކަނި އުޅޭ މީހެކެވެ. ވުމާއެކު، ނުފެންނަ ފަށުގައި ހުރެގެން އެ ކުއްޖާ ވެދިން ހުރިހާ އެހީތެރިކަމެއް، ޝުކުރުވެރިކަމާ އެކުގައި މާމަ ބަލައިގަތެވެ. އޭގެ އެތައް އަހަރެއް ފަހުން، މާމަ ނިޔާވުމާ ހަމައަށް ވެސް، ވަފާތެރިކަމާއި އަމާނަތްތެރިކަމާއެކުގައި، އެހީތެރިވުމުގައި އެ ކުއްޖާ ދެމިހުއްޓެވެ. ކުއްޖާއެއް ނުފެނެ އެވެ. ފެންނަނީ، ކޮށްދީފައި ހުންނަ ކަންތަކެވެ. މާމަ މަރުމަތީގައި ބުނި އެއްޗެއް އަހަރެން އަބަދު ވެސް ހަނދާން ހުރެއެވެ. ގަބޫލު ވެސް ކުރެވެއެވެ.
"މީހަކަށް އެހީވާން ލިބޭ ފުރުސަތު ގެއްލުވާނުލާތި!" މާމަ ބުންޏެވެ. "އެހީ އަށް އެދެނީ ކާކުކަމެއް އެކޮޔަކަށް ނޭނގޭނެ."
ނިމުނީ
Comments