ޑޮލަރުގެ އަގު ތިރިވެގެންދިޔަ ވާހަކަ

މި ދުވަސްވަރު އެންމެ ގިނައިން އިވޭ އެއް ވާހަކައަކީ ޑޮލަރުގެ އަގު ތިރިވެގެންދިޔަ ވާހަކައެވެ. މީގެ ހައެއްކަ މަސްކުރިން 17 ރުފިޔާ އަށް ލިބުނު ޑޮލަރު މިހާރު 16 ރުފިޔާއަށް ލިބޭ ވާހަކައެވެ. ކުރިން ޑޮލަރު ހޯދުން ދަތި ވިޔަސް މިހާރު ފަސޭހައިން ޑޮލަރު ލިބޭ ވާހަކައެވެ. ކުއްލިއަކަށް މިއައި ބަދަލަކީ ކޮބައި ބާވަ އެވެ؟ ޑޮލަރު ހަގީގަތުގައި ވެސް ތިޔާގިވީ ބާވަ އެވެ؟ އޭގެ ސަބަބަކީ ކޮބައި ބާވަ އެވެ؟

ހުސްވި 2013 ވަނަ އަހަރަކީ މިލިއަނަކަށް ވުރެ ގިނައިން ޓޫރިސްޓުން ރާއްޖެ ޒިޔާރަތްކުރި އަހަރެކެވެ. އަދި އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ގާތްގަނޑަކަށް ދެ ބިލިއަން ޑޮލަރު ލިބުނު އަހަރެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިދިޔަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ބޭންކުތަކަށް ޑިޕޮސިޓް އިތުރުވެފައިވަނީ އެންމެ 34 މިލިއަން ޑޮލަރެވެ. ލިބުނު އާމްދަނީގެ އެންމެ ތިން ޕަސެންޓެވެ.

ޓޫރިޒަމް ދާއިރާއިން ޖީއެސްޓީގެ ގޮތުގައި މީރާ އަށް ދައްކާފައިވާ ޑޮލަރުގެ ހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު މިއަހަރުގެ ޖެނުއަރީ މަހުން އޭޕްރީލް މަހުގެ ނިޔަލަށް 975 މިލިއަން ޑޮލަރަށް ވުރެ ގިނައިން މުޅި އިންޑަސްޓްރީ އަށް އާމްދަނީ ލިބިފައިވެއެވެ. ހުސްވި 2013 ވަނައަހަރުގެ ޖެނުއަރީމަހުން އޭޕްރީލްގެ ނިޔަލަށް މުޅި އިންޑަސްޓްރީއަށް އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ރިކޯޑްކުރެވިފައިވަނީ 806 މިލިއަން ޑޮލަރެވެ. މިހެންކަމުން ހުސްވި އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ހަތަރު މަސްދުވަހަށް ވުރެ މި އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ހަތަރު މަހު ލިބިފައިވާ އާމްދަނީ ޔަގީނުން ވެސް މިވަނީ 21 ޕަސެންޓް އިތުރުވެފައެވެ. އެހެންނަމަވެސް 2013 ގެ ހިސާބުތައް ބަލާއިރު 806 މިލިއަން ޑޮލަރަކީ ވެސް ކުޑަ އަދަދެއް ނޫނެވެ. އަދި ވަކިވަކި މަސްތަކަށް ބަލާއިރު ވެސް މަހުންމަހަށް ލިބޭ އާމްދަނީ ދިޔައީ އިތުރުވަމުންނެވެ. މިގޮތުން 2013 ވަނަ އަހަރުގެ ފެބްރުއަރީ މަހު 233 މިލިއަން ޑޮލަރު ލިބުނު ކަމަށް ލަފާކުރެވޭ އިރު، މިއީ ޖެނުއަރީ މަހު ލިބުނު 133 މިލިއަން ޑޮލަރަށް ވުރެ 100 މިލިއަން ޑޮލަރު އިތުރު އަދަދެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިދިޔަ އަހަރުގެ ފެބްރުއަރީ މަހު ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ބޭންކުތަކުގެ ޑޮލަރު ޑިޕޮސިޓްތަކަށް ބަލާއިރު ޖެނުއަރީ މަހާއި ފެބްރުއަރީ މަހާ ދެމެދު ޑިޕޮސިޓް އިތުރުވެފައިވަނީ އެންމެ ދެ މިލިއަން ޑޮލަރެވެ. ފެބްރުއަރީ މަހު ލިބުނު ޖުމްލަ އާމްދަނީގެ ތެރެއިން ބޭންކްތަކަށް ވަދެފައިވަނީ އެންމެ ޕަސެންޓެކެވެ.

މި އަހަރުގެ ޖެނުއަރީ މަހާއި ފެބްރުއަރީ މަހާ ދެމެދު ބޭންކުތަކަށް 51 މިލިއަން ޑޮލަރު އިތުރަށް ޑިޕޮސިޓްކޮށްފައިވެ އެވެ. މިއީ ފެބްރުއަރީ މަހު ލިބުނު އާމްދަނީގެ 30 ޕަސެންޓެވެ. ނަތީޖާއަކީ، ޑޮލަރުގެ އަގު ދަށަށް ދިއުމެވެ. އަދި އިމްޕޯޓްކުރާ ފަރާތަކަށް ބޭންކު ތެރެއިން ޑޮލަރު ހޯދަން ފަސޭހަވުމެވެ. މިދިޔަ އަހަރުގެ ސީޒަން ތެރޭގައި ވެސް ބާޒާރުގައި ޑޮލަރުގެ އަގު ތިރިއަށް ނުދިޔަ މައިގަނޑު އެއް ސަބަބަކީ ޓޫރިޒަމް އިންޑަސްޓްރީ އަށް ލިބުނު އާމްދަނީގެ ތެރެއިން ބޭންކިން ނިޒާމަށް ވަދެފައިވާ މިންވަރަކީ އެންމެ ޕަސެންޓަކަށް ވުމެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މި އަހަރުގެ ހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު ބޭންކުތަކަށް ޑޮލަރު ޑިޕޮސިޓްތައް ވަނީ އިތުރުވެފަ އެވެ. މި އަހަރުގެ މާޗް މަސް ނިމުނުއިރު ހުރިހާ ބޭންކުތަކެއްގައި ޖުމްލަ އެއް ބިލިއަން ޑޮލަރަށް ވުރެ ގިނައިން ޑިޕޮސިޓް ހުއްޓެވެ. މިއީ ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުތަކާ ބަލާއިރު އެތައް ގުނައެއް އިތުރު އަދަދެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މީގެ ސަބަބަކީ ޓޫރިޒަމުން ލިބޭ އާމްދަނީ ކުއްލިއަކަށް އިތުރުވުމެއް ނޫނެވެ. 

މިދިޔަ އަހަރާ އަޅާބަލާއިރު އާމްދަނީ އިތުރުވި މިންވަރަށް ވުރެ ބޮޑަށް ޑިޕޮސިޓް އިތުރުވެއްޖެއެވެ. މިހެންކަމުން ދެންނެވޭނީ ޑޮލަރު ތިޔާގިވީ ޑޮލަރުން އާމްދަނީ ލިބޭ ފަރާތްތަކުގެ ސަބަބުން ކަމަށެވެ. ސަރުކާރުގެ ޕޮލިސީއަކުން ނުވަތަ އެމްއެމްއޭގެ ސަބަބަކުން ނޫނެވެ.

އެމްއެމްއޭ އިން ފެބްރުއަރީ 20 ވަނަ ދުވަހު މިނިމަމް ރިޒާވް ރިކުއާމަންޓް 25 ޕަސެންޓުން 20 ޕަސެންޓަށް ދަށްކުރި އެވެ. މާނައަކީ އެމްއެމްއޭގައި ޑިޕޮސިޓްތަކުގެ 25 ޕަސެންޓް ބަހައްޓަން ޖެހުމުގެ ބަދަލުގައި 20 ޕަސެންޓް ބަހައްޓަން ޖެހޭ ގޮތަށް ބަދަލުކުރުމެވެ. އެހެންނަމަވެސް ބޭންކުތަކުގެ ޑިޕޮސިޓްތައް މިދިޔަ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅުން ފެށިގެން އައީ އިތުރުވަމުންނެވެ. އަދި ޑޮލަރުގެ ރޭޓް ވެސް މިދިޔަ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅުން ފެށިގެން ދިޔައީ ދަށަށެވެ. މިހެންކަމުން އެމްއެމްއޭގެ މި ބަދަލަކީ، ރަނގަޅުވަމުން އައި ހާލަތާ އިއްތިފާގުވާ ގޮތަކަށް ގެނެސްފައިވާ ބަދަލެއް ކަމުން، ޑޮލަރުގެ މައްސަލަ ހައްލުވުމުގެ އަސްލު ސަބަބު ބައެއް ފަރާތްތަކަށް އޮޅުމުގެ ފުރުސަތު އެބަ އޮތެވެ.

ޑޮލަރަކީ ރާއްޖޭގެ ބާޒާރުގައި ފިޔާ ކިލޯއެއް ވިއްކާ ފަދައިން ރާއްޖޭގައި ގަނެ ވިއްކަމުން ދާ އެއްޗެކެވެ. ފިޔާގެ އަގު ވެސް ބިނާވަނީ ފިޔާ ގަންނަން ތިބި މީހުންގެ ޖީބުގައި ހުންނަ ރުފިޔާގެ މިންވަރާއި ބާޒާރުގައި ފިޔާގެ ސަޕްލައި ހުންނަ މިންވަރަށެވެ. ހަމަ އެގޮތަށް، ޑޮލަރުގެ އަގު ވެސް ބިނާވަނީ ޑޮލަރު ގަންނަން ބޭނުންވާ މީހުންގެ އަތުގައި ރުފިޔާ ހުންނަ މިންވަރާއި ބާޒާރުގައި ޑޮލަރުގެ ސަޕްލައި ހުންނަ މިންވަރަށެވެ. ފިޔާގެ ސަޕްލައި ކޮންޓްރޯލް ކުރަނީ ފިޔާ އެތެރެކޮށްގެން ވިއްކާ ވިޔަފާރިވެރިންނެވެ. ޑޮލަރުގެ ސަޕްލައި ކޮންޓްރޯލް ކުރަނީ ޑޮލަރު ގައުމަށް އެތެރެކުރާ ޓޫރިޒަމް އިންޑަސްޓްރީގެ ވިޔަފާރިވެރިންނެވެ.

ސަރުކާރަށް، ނުވަތަ އެމްއެމްއޭއަކަށް ޑޮލަރުގެ އަގަށް ނުވަތަ ސަޕްލައި އަށް ބަދަލު ގެނައުމުގެ މާ ބޮޑު ކޮންޓްރޯލެއް، މިވަގުތު މިކަމާ ގުޅޭ ނިޒާމްތައް ރޭވިފައި ހުރި ގޮތުން، ނެތެވެ. ޑޮލަރުގެ ރޭޓް މިހާރު ދަށްވެފައި މިވަނީ ޑޮލަރުން އާމްދަނީ ލިބޭ ފަރާތްތަކުން އެ ގޮތް ބޭނުންވީމަ އެވެ.

އެޑިޓަރުގެ ނޯޓު: އަހުމަދު ނަސީރަކީ ކުރިން ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީގެ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރެވެ. އޭގެ ކުރިން އޭނާ އެމްއެމްއޭގައި މަސައްކަތްކުރެއްވި އެވެ. ނަސީރު ވަނީ އިކޮނޮމިކްސްގެ ދާއިރާ އިން އެމެރިކާގައި މާސްޓާސް ޑިގްރީ ނަންގަވައިފަ އެވެ. ސަރުކާރުގެ ޚިދުމަތަށް ފަހު ނަސީރު މިހާރު އުޅުއްވަނީ ގެސްޓް ހައުސް ވިޔަފާރީގަ އެވެ. އެގޮތުން އޭނާ ތިން ގެސްޓް ހައުސެއް ހިންގަވަ އެވެ. އަދި މޯލްޑިވްސް ގެސްޓް ހައުސް އެސޯސިއޭޝަންގެ އެއް ބާނީ އަކީ ވެސް ނަސީރެވެ.